Lễ cúng giao thừa được cử hành vào thời khắc kết thúc năm cũ chuyển sang năm mới (tức giờ Tý - từ 23 giờ ngày 30 tết đến 1 giờ mồng 1 tết) để cầu khấn cho một năm mới khỏe mạnh, vạn sự may mắn tốt lành. Lễ cúng theo nghi thức truyền thống này được cử hành ở bàn thờ gia tiên trong nhà và ngoài trời.

LỄ CÚNG NGOÀI TRỜI

Theo quan niệm của ông bà xưa, lễ cúng Giao thừa ngoài sân, tại bàn thiên nhằm đón vị Hành khiển đi thị sát (gồm 12 vị). Một vị Hành khiển cai quản hạ giới một năm và sẽ bàn giao cho vị Hành khiển khác trong năm mới. Tùy theo các năm mà có các quan Hành khiển khác nhau. Lễ cúng tiến hành ngoài trời trước, rồi mới tới trong nhà, bài cúng Giao thừa vì thế cũng có 2 bài khác nhau.

Mâm lễ cúng: gồm đĩa ngũ quả (cầu-sung-dừa-đủ-xoài), lọ hoa tươi, nhang đèn, muối, gạo, trà, rượu, ít trầu cau, mũ nón quần áo giấy và ít tiền giấy để hóa vàng. Đây là mâm cúng cơ bản của nhiều gia đình tại các đô thị lớn hiện nay. Đủ đầy hơn, mâm lễ cúng còn có thủ lợn, gà trống luộc, xôi đồ, bánh chưng...,  hoặc mâm cúng chay

Người tiến hành thực hiện nghi thức và đọc bài cúng Giao thừa là người cao tuổi nhất nhà, là chủ gia đình. Ngoài mâm cúng, áo quần của người này phải được chuẩn bị chu đáo, ủi thẳng thớm, các cô dâu trẻ nên biết để chuẩn bị cho bậc trưởng thượng  nhà chồng. Bài cúng Giao thừa ngoài trời:

Nam mô A di đà Phật (3 lần) Kính lạy:

- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương

- Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

- Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần

- Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Hành khiển

- Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan

- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Bính Thân với năm Đinh Dậu, chúng con là: …………….., sinh năm: ………, hành canh: ……….. tuổi, cư ngụ tại số nhà:………, ấp/khu phố:……….., xã/phường ……….., quận/huyện/ thành phố ......................, tỉnh/thành phố ........................

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài cựu niên đương cái Thái tuế, ngài tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần. Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A di đà Phật (3 lần, 3 lạy. Sau đó đứng dậy xá 3 xá)

LỄ CÚNG TRONG NHÀ

Bàn thờ gia tiên: cúng giao thừa phải có 2 cây nến đỏ đặt 2 bên, ở giữa là bát nhang, phía sau có trưng lọ hoa. Phía trước bát nhang để ly nước trong, với ngụ ý cầu cho gia đạo năm sau mọi việc trôi chảy, tiền vào như nước.

Bàn thờ gia tiên đêm giao thừa phải có mâm ngũ quả với trái cây tùy theo vùng miền. Miền Bắc thì có nải chuối to, quả phật thủ. Miền Trung và miền Nam không trưng chuối (vì sợ cả năm trượt như vỏ chuối), thay vào đó sẽ trưng những loại hoa quả ngụ ý mang lại thịnh vượng sung túc như cặp bưởi (tròn phúc), quả thanh long (sự nghiệp phất như rồng bay...). Người Bắc còn chuẩn bị cặp cây mía ở bên hông bàn thờ để ông bà tổ tiên nương xuống chơi xuân cùng con cháu. Bàn cúng đặt trước bàn thờ còn bày biện mâm cỗ (hoặc mâm chay) với Bánh chưng; Giò - chả; Xôi gấc; Thịt gà; Xôi đậu xanh; Các món ăn mặn khác tùy theo nhu cầu của gia đình.

Cúng Giao thừa trong nhà là lễ cúng tổ tiên vào chính thời khắc giao thừa vừa tới, nhằm cầu xin Tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình mình gặp những điều tốt lành trong năm mới sắp đến. Bài cúng Giao thừa trong nhà: Kính lạy: - HOÀNG THIÊN, HẬU THỔ, CHƯ VỊ TÔN THẦN - LONG MẠCH, TÁO QUÂN, CHƯ VỊ TÔN THẦN - CÁC CỤ TỔ TIÊN NỘI-NGOẠI CHƯ VỊ TIÊN LINH Nay phút giao thừa giữa năm Quý Tỵ và năm Giáp Ngọ. Chúng con là: ……………………........................................…………Tuổi…...………… Hiện cư ngụ tại số nhà …….. Đường……………………..Khu phố …….............………. Phường ……………………Quận…………………………..Thành phố………………….

Phút Giao thừa vừa tới, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật- Thánh, dâng hiến tôn Thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời:

Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Con lại kính mời, các cụ tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, Cô di tỷ muội, nội tộc, ngoại tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng hâm hưởng lễ vật. Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo thụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho chúng con, tân niên khang thái, ngày đêm tốt lành, thời thời được chữ bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng. Giải tấm lòng thành cúi xin chứng giám.

Phục duy cẩn cáo!