Về định nghĩa, lễ vu quy ngày nay vẫn là một phong tục văn hóa nhằm thông báo rộng rãi về sự chấp nhận của xã hội và các bên thành hôn về cuộc hôn nhân.

Lễ vu quy tổ chức như thế nào?

Các tục lệ cưới ngày xưa gồm có: Mai mối, lễ nộp cheo, lễ dạm ngõ, lễ ăn hỏi, gửi rể, lễ cưới và lễ lại mặt (cô dâu tỏ chữ hiếu với cha mẹ bằng cách sửa soạn mâm lễ gồm xôi gà, rượu bánh, hoa quả, đặt lên bàn thờ tổ tiên và làm lễ). Ngày nay, một số tục lệ cưới xin ngày xưa đã được lược bớt để phù hợp với đời sống hiện đại. Nhiều hủ tục đã bị hủy bỏ như tảo hôn, đa thê, thách cưới để nhường chỗ cho cách thức tổ chức mời vừa mang tính dân tộc vừa văn minh. Các nghi lễ truyền thống hiện nay gần như đã được tinh giản tối đa, hoặc kết hợp giữa hiện đại và truyền thống để giảm thiểu chi phí và thủ tục rườm rà của ngày xưa. Nay có ba nghi lễ truyền thống chính, là: Lễ dạm ngõ, lễ hỏi (còn gọi là lễ đính hôn), và lễ rước dâu (lễ vu quy và tân hôn).

Nghi lễ cưới ở nhà gái

Là điểm nhấn chính trong nghi lễ cưới truyền thống tại Việt Nam. Lễ rước dâu chính thức mang đến danh phận làm vợ làm con dâu cho cô gái và chính thức vai trò làm chồng, làm rể của chàng trai với hai bên gia đình họ tộc. Thủ tục đám cưới nhà gái gồm: Nghi thức xin dâu, Trao nhẫn cưới, Dâng trầu cau cho ông bà tổ tiên, và Nghi thức dâng trà. Lễ rước dâu được chia làm 2 phần: Vu quy ở nhà Cô dâu và Tân hôn ở nhà Chú rể.

Lễ rước dâu tại cổng cưới

Nghi thức xin dâu

Trưởng tộc nhà gái và Bố mẹ CD đứng sẵn trước cửa nhà để chờ nhà trai. Trươởng tộc nhà trai theo sau là phụ rể bước vào trong nhà CD nói vài lời cho nghi thức Xin dâu. Sau khi trưởng tộc nhà gái chấp thuận thì trưởng tộc nhà trai ra ngoài mời cả họ nhà trai vào.

Nghi thức trao quả cho họ nhà gái

Dàn bưng quả nam nữ 2 bên đứng xếp hàng đối mặt nhau và trao quả. Sau đó ba mẹ và trưởng tộc hai nhà bước vào trước, tiếp theo là chú rể & dàn bưng quả nam nữ, cuối cùng là khách nhà trai. Các bạn nam nữ nhận quả và lên lầu đặt lên bàn mâm quả được xếp trước bàn thờ làm lễ.

Trước bàn thờ làm lễ nhà cô dâu

Rượu mừng giữa hai gia đình: Nhà trai bắt đầu thưa chuyện với nhà gái. Trưởng tộc nhà trai sẽ trình bày mâm lễ vật của nhà trai mang đến (mâm trầu cau, khay rượu & ly do phụ rể mang vào, mâm đèn cầy, mâm kim ngân, mâm trà rượu, mâm bánh, mâm trái cây). Phụ rể rót rượu vào chum, Trưởng tộc hai gia đình uống rượu mừng cùng nhau Lễ ra mắt cô dâu: Trưởng tộc nhà trai đại diện yêu cầu được gặp cô dâu. Mẹ cô dâu đón cô dâu xuống chào lưỡng tộc. Lễ đốt nhang vái lạy ông bà tổ tiên: Phụ rể đốt 8 cây nhang, đưa 2 nhang đầu cho trưởng tộc hai nhà cắm nhang lên bàn thờ. Phụ rể đưa tiếp 4 nhang cho bố mẹ hai bên để khấn lạy và cắm nhang. Phụ rể đưa tiếp 2 nhang cho cô dâu - chú rể, cô dâu - chú rể cùng khấn lạy và cắm nhang. Nghi thức Trao nhẫn cưới: Cô dâu - chú rể tiến hành nghi thức trao nhẫn Nghi thức Tặng của hồi môn: Trưởng tộc nhà trai mời mẹ chú rể tặng quà và đeo nữ trang cho cô dâu. Trưởng tộc nhà gái mời mẹ cô dâu tặng nữ trang cho con gái mình. Nghi thức Dâng trà: Phụ rể rót trà, cô dâu - chú rể lần lượt dâng trà cho hai trưởng tộc, bố mẹ cô dâu, bố mẹ chú rể. Nghi thức Dâng trầu cau: Cô dâu - chú rể cùng mở mâm trầu cau, cô dâu bẻ 3 trái cau, cô dâu lấy ra vài lá trầu, đưa vào đĩa nhỏ, chú rể sẽ là người đặt đĩa trầu cau lên bàn thờ. Nghi thức Chào hỏi gia tộc: Kết thúc lễ, xuống nhà dưới, cha mẹ cô dâu giới thiệu từng người trong gia tộc, tương tự cha mẹ chú rể giới thiệu từng người trong gia tộc (cô dâu chú rể chào 2 bên gia đình). Nghi thức Lại quả và Trao quả: Sau khi lại quả, dàn bưng quả nam nữ nhà gái bưng mâm quả xuống nhà và đứng đối xứng với dàn nam nữ bên nhà trai để trao quả.

Nghi lễ cưới tại nhà trai

Sau lễ rước dâu ở nhà gái, đám rước về đến nhà trai và tổ chức nghi lễ đơn giản. Lễ rước ở nhà gái gọi là lễ vu quy còn khi về nhà trai sẽ là lễ thành hôn (miền Bắc) hoặc lễ tân hôn (miền Nam). Các nghi thức lần lượt được thực hiện tại nhà trai gồm: Nghi thức lên đèn trong đám cưới, Dâng trà, nghi thức chào Ba mẹ chồng. Và cuối cùng là ra mắt chào họ hàng nhà trai và nhận tiền mừng/quà cưới từ họ hàng. Tiệc cưới, thường được tổ chức tại nhà hàng hoặc trong khuôn viên gia đình. Cô dâu và chú rể rót rượu sâm banh và cắt bánh cưới mời hai bên gia đình. Sau đó, họ trao nhẫn cho nhau và có đôi lời phát biểu trong đám cưới. Sau lễ vu quy, đôi vợ chồng son thường đem theo lễ vật về nhà gái làm lễ gia tiên và thăm lại bố mẹ, anh, chị, em cô dâu. Nhân dịp này nhà gái thường làm cơm để dâu, rể cùng ăn với gia đình. Tục lệ này được duy trì với ý nghĩa nhắc nhở con cái về đạo hiếu, biết ơn sinh thành, dưỡng dục, thắt chặt thêm mối quan hệ thông gia từ ngày mới cưới.