"Anh đã hoàn thiện em".

Chúng ta đều biết câu thoại kinh điển trong bộ phim Jerry Maguire với sự có mặt của Tom Cruise - một tay quản lý thể thao tự phụ nhưng đáng yêu. Anh đã khiến Renée Zellweger - người trợ lý thông minh của mình hết sức xúc động bằng câu nói ấy. Đó là một câu thoại rất hay, mang đầy sự chân thành nhưng không hiểu sao tôi cứ nghĩ ngược lại!

Tình yêu thật ra chỉ là một quá trình hoàn thiện nhau? Còn hôn nhân lại là một quá trình tự hoàn thiện?

Giáo sư tâm lý học tại Đại học Northwestern, Eli Finkel, đã vừa xuất bản một cuốn sách giải quyết những câu hỏi này. Tiêu đề của cuốn sách là "The All-or-Nothing Marriage: How the Best Marriages Work". Tạm dịch là: "Tất cả hoặc chẳng gì về hôn nhân: Cuộc hôn nhân đẹp nhất sẽ thế nào?" Cuốn sách là những lý giải vì sao những cuộc hôn nhân tốt đẹp lại tốt đẹp, còn những cuộc hôn nhân tồi tệ lại tồi tệ.

Tôi đã có một buổi nói chuyện với Finkel về vấn đề chúng ta đang ngày càng hiểu sai về hôn nhân và quan trọng hơn, những điều chúng ta cần làm để có thể có một kết quả tốt đẹp hơn. Ông đã nói rất nhiều, cuối cùng, chúng ta hãy cùng xem nó như thế nào.

Ông nói với tôi rằng: "Chúng ta chờ đón nhiều yêu cầu từ hôn nhân càng tốt, nhưng tôi chắc chắn rằng những gì mà chúng ta mong đợi sẽ bị thay đổi theo thực tế."

Vậy những cuộc hôn nhân nào đem lại thực thế? Nó phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Với Finkel thì nghĩ tích cực về hôn nhân như một cách để khiến bản thân trở nên hạnh phúc hơn. Song đó lại là một con dao hai lưỡi. Như việc cho đi hết tất cả những gì đang có, và quên rằng nó chính là cách đơn giản nhất để đưa cuộc hôn nhân đến hồi đổ vỡ.

Và cuộc nói chuyện của chúng, đã được biên tập lại như sau:

Sean Llling:

Điều gì đã tạo ra một cuộc hôn nhân tốt đẹp?

Eli Finkel:

Ta đáp ứng những mong đợi của họ, và họ cũng đáp ứng lại cho ta những mong đợi đó.

Sean Llling:

Ông có nghĩ rằng chúng ta đã mong đợi quá nhiều trong hôn nhân không?

Eli Finkel:

Tôi nghĩ rằng câu hỏi chúng ta đã mong đợi nhiều hay ít trong hôn nhân là một câu hỏi không thể trả lời cụ thể được. Nếu tôi bắt buộc phải trả lời "có" hoặc "không", thì tôi sẽ nói "không". Tuy nhiên, câu trả lời chính xác của câu hỏi ấy sẽ là: "Chúng ta mong mỏi càng nhiều những yêu cầu từ cuộc hôn nhân của mình, nhưng tôi chắc chắn rằng những gì mà chúng ta mong đợi sẽ bị thay đổi theo thực tế."

Sean Llling:

Vậy điều gì đã khiến một cuộc hôn nhân trở nên tồi tệ?

Eli Finkel:

Đó là việc chúng ta tìm kiếm những điều mà chúng ta không thể thực hiện được. Ta muốn cuộc hôn nhân này sẽ khiến ta cảm thấy được yêu thương, khiến chúng ta thấy tốt đẹp hơn, muốn được ân ái với bạn đời vài lần mỗi tuần. Và khi hôn nhân không thể nào đáp ứng được những điều đó, thì chúng ta trở nên tức giận, tổn thương và dần dần xa cách.

Sean Llling:

Ông cho rằng hình thức của hôn nhân đã thay đổi theo thời gian, còn chúng ta lại đang yêu cầu càng ngày càng ít từ nó. Liệu đó có phải là một điều tốt hay không?

Eli Finkel:

Ừm, tôi sẽ không chắc chắn rằng ta đang yêu cầu càng ngày càng ít hơn từ những cuộc hôn nhân, mà ta sẽ nói đến nó chỉ ít hơn ở bậc cuối cùng của tháp nhu cầu - Những điều cơ bản như an ninh và sự an toàn. Những điều mà tôi nghĩ chính là về việc chúng ta không thể nào biết trong vòng 200 năm trước, người ta coi hôn nhân là một điều tạo ra vì đồ ăn, quần áo, và nơi trú ẩn. 

Sẽ vô cùng khó khăn nếu như bạn sống mà không lập gia đình. Ngày nay chúng ta cần ít hơn những thứ đó đối với hôn nhân. Chúng ta ít mong đợi những điều đó hơn, tuy nhiên, lại mong đợi cao hơn về những mặt như cảm xúc và tinh thần.

Ngày nay, khi nhu cầu cuộc sống không được đáp ứng đủ, những ngày tình yêu cũng không nhiều, trong khi đó, ta lại muốn được kéo giãn sự tự do, sự hoàn thiện cá nhân từ cuộc hôn nhan của mình.

Sean Llling:

Ông đã nói đến tháp nhu cầu, vậy thì tôi chắc ông cũng đã nhìn thấy bài báo của David Brook trên tờ New York Times vào tuần trước, trong đó ông ấy có đưa ra một nhận định về hôn nhân dựa vào tháp nhu cầu. Vậy ông có nghĩ là hôn nhân tồn tại để giúp người ta hiện thực hoá bản thân không?

Eli Finkel:

Tôi không nghĩ rằng ai có thể trả lời được câu hỏi này. Nhưng đó là một câu hỏi tuyệt vời. Tôi cho rằng khoa học đã không thực sự đúng trong việc giải thích hoà hợp thực sự có ý nghĩa gì. Vậy nên tôi đã cố giải thích rõ hơn trong cuốn sách của mình, và tôi tin rằng tất cả các mối quan hệ đều có thể trở nên tốt đẹp hơn những gì nó có thể.

Tôi cố gắng triển khai các luận điểm qua các dẫn chứng trong cuốn sách nói về cách khiến hôn nhân bền vững hơn. Chỉ là bất cứ cuộc hôn nhân nào cũng có thể trở nên tốt đẹp hơn, nên không đồng nghĩa với việc bất cứ cuộc hôn nhân nào cũng là một ý tưởng tuyệt vời hay bất cứ cuộc hôn nhân nào cũng nên tồn tại.

Tôi nghĩ rằng đôi khi người ta ly dị hay kết thúc hạnh phúc của mình là vì chính cuộc hôn nhân của mình, và đó không phải là trường hợp hiếm gặp. Hoặc nhiều người ly hôn vì họ gặp được một ai đó khiến cho họ hạnh phúc hơn. Nên tôi sẽ không đưa ra bất cứ điều gì chắc chắn với mọi người nếu họ đang đau khổ trong hôn nhân.

Mặt khác, có một số điều đẹp đẽ và lớn lao để xây dựng và giữ một cuộc hôn nhân dài hạn, cùng nhau già đi, cùng nhau nhìn những đứa con trưởng thành và chúng cũng sẽ có con. Tôi không có câu trả lời cho câu hỏi của cô ngoài việc muốn mọi người nhận ra họ nên cố gắng trong việc làm cho cuộc hôn nhân của mình thật bền chặt, và nếu có ai đó nói rằng: "Chúng tôi coi đó như một công việc, nhưng dù vậy thì dường như nó vẫn không thể hoàn thành được." Thì họ cần phải xem xét đến kế hoạch B.

Sean Llling:

Làm thế nào để biết đó là một cuộc hôn nhân thất bại? Khi những nỗ lực để giữ gìn nó đã không còn giá trị nữa?

Eli Finkel:

Cô đang đặt những câu hỏi tuyệt vời nằm ngoài phương diện khoa học. Điều đó có nghĩa là không một ai giải quyết vấn đề này theo những bài học mà tôi cho là thoải mái nhất.

Tôi nghĩ một chuẩn mực hợp lý nhất sẽ là thế này: Ta dành nhiều năm vun vén cho cuộc hôn nhân của mình. Cả hai người đều cố gắng nhưng lại dường như không thể hoà hợp được. Trong trường hợp này thì sự nỗ lực và thiện chí ít hơn những mâu thuẫn cơ bản. Tức nghĩa là cuộc sống mà em muốn hướng đến không giống như cuộc sống mà anh muốn hướng đến. Đó là lúc mà tôi cho là mọi người phải nghiêm túc nghĩ rằng mình vượt qua những bất đồng này.

Sean Llling:

Vậy thì ông có thể đưa ra được những yếu tố để có được một cuộc hôn nhân tốt hay không?

Eli Finkel:

Tôi đã nói rất nhiều về việc điều chỉnh những mong đợi mà một cuộc hôn nhân thực tế sẽ đem lại. Về một phương diện nào đó, thì có thể coi đó là sự thay đổi của cung và cầu. Rằng bạn có thể đặt hy vọng thật nhiều cho cuộc hôn nhân của mình, nhưng bạn cũng phải chắc chắn rằng nó có thể đáp ứng được hết những kỳ vọng của bạn. Đó là một cuộc hôn nhân cung cấp đầy đủ những nhu cầu. "Cung" mà tôi nói đến ở đây có nghĩa là sự hoà hợp, thời gian, sự cam kết và nỗ lực.

Có rất nhiều điều chúng ta có thể làm nếu như mọi thứ trở nên tồi tệ. Một trong những cách tiếp cận vấn đề đó là chúng ta nên đầu tư nhiều hơn. Nếu tôi bắt đầu thấy bản thân thất vọng và chán nản, thì liệu tôi có thể đáp ứng được những mong đợi của mình trong cuộc hôn nhân này hay không? Có một chương trong cuốn sách đã nói cụ thể về những cách chúng ta có thể làm để đạt được điều đó. Ở thời điểm hiện tại thì khoa học đã không chỉ nói chung chung về ngày tháng nữa, mà chúng ta hoàn toàn có thể cụ thể những ngày tháng nào sẽ phục vụ cho những mục đích nào.

Ví dụ, nếu điều mà bạn muốn thực sự là tìm lại sự cuồng nhiệt trong hôn nhân, thì không thể là bất kì ngày nào bạn cũng có thể tìm lại được điều đó. Đó phải là ngày mà bạn vượt ra khỏi những thói quen của bản thân. Bởi sự mới lạ và quyến rũ cũng có ngày riêng của mình.

Sean Llling: 

Nếu có thể đưa ra lời khuyên cho một người vừa mới kết hôn hay một ai đó đang gặp vấn đề trong hôn nhân của mình, thì đó sẽ là gì?

Eli Finkel: 

Tôi sẽ chúc mừng họ. Bạn may mắn khi đã kết hôn vào một kỷ nguyên mà hôn nhân là điều tốt nhất chúng ta có được. Nếu bạn đang cố gắng để có được một cuộc hôn nhân theo ý muốn của mình, thì đừng thực hiện nó một cách dễ dàng. Hãy cẩn trọng. Theo ước tình trung bình, thì hạnh phúc của các cuộc hôn nhân đều giảm mạnh ngày sau ngày cưới. Nếu bạn chỉ nhìn lại và chờ đợi nó sẽ diễn ra như thế nào, thì nó sẽ chỉ càng trở nên tồi tệ hơn. Khi John F. Kennedy nói về nền kinh tế đã cho rằng: "Khoảng thời gian tốt nhất để sửa chữa mái nhà chính là khoảng thời gian khi mặt trời đang chiếu sáng."

Tôi sẽ nói với một cô dâu mới cưới rằng: Đừng đợi đến khi phải tìm cách cứu vãn cuộc hôn nhân của mình. Hãy chủ động làm cho nó mạnh mẽ hơn.

Sean Llling: 

Nói cách khác, hôn nhân không phải là điều bạn có, mà đó là điều bạn làm. Vì vậy hãy làm cho thật đúng.

Eli Finkel: Trời, chắc tôi phải ăn cắp câu nói đó của cô mất. Đó là một cách nói đáng yêu, nhưng nó rất đúng.

Theo: Vox

Thủy Vũ; Design: Linh Phương